Foteliki samochodowe – wszystko, co musisz o nich wiedzieć

Dobrze dobrany fotelik samochodowy chroni przed wieloma rodzajami zagrożeń, jakie czyhają na dziecko podczas podróży, a co za tym idzie – sprawia, że jazda z pociechą jest po prostu przyjemniejsza i bardziej komfortowa. Pytanie tylko, jak odnaleźć się w gąszczu ofert różnego typu fotelików i wybrać ten, który najlepiej spełni nasze oczekiwania użytkowe i finansowe?

Wybór odpowiedniego fotelika samochodowego nie jest trudny, ale wymaga znajomości kilku istotnych zasad. Na ich poznanie warto poświęcić chwilę czasu, ponieważ dzięki temu liczba produktów, które będą w stanie sprostać zarówno naszym wymaganiom, jak i potrzebom naszej pociechy zawęzi się do jedynie kilku najlepszych. A jak wiadomo im mniejszy wybór, tym łatwiej rozglądać się po półkach sklepowych czy stronach sklepów internetowych i serwisów aukcyjnych.

O tym, jakie to zasady i co właściwie trzeba wiedzieć przed zakupem fotelika dziecięcego przeczytasz w poniższym artykule. Znajdziesz w nim także odpowiedź napytanie, jak powinien wyglądać jego montaż i prawidłowe użytkowanie, a także kiedy – zgodnie z przepisami prawa – korzystanie z niego jest w ogóle konieczne.

Foteliki samochodowe – przepisy

ino-kids.ro

W myśl obecnie obowiązujących regulacji prawnych, w foteliku samochodowym musi być przewożone każde dziecko, którego wzrost nie przekracza 150 cm. W ramach nowelizacji przepisów z maja 2015 roku, całkowicie zniesiono kryterium wiekowe (wcześniej obowiązkiem podróżowania w foteliku objęte były wszystkie dzieci do lat 12, mające mniej niż 150 cm wzrostu), a przy tym wprowadzono dwa wyjątki w zakresie wymogu dotyczącego wzrostu dziecka. W praktyce, możliwość skorzystania z tych wyjątków jest jednak dostępna tylko w nielicznych przypadkach.

Dzieci o wzroście 135-150 cm

Dziecko, które ma więcej niż 135 cm, ale mniej niż 150 cm wzrostu może podróżować bez dodatkowych zabezpieczeń, ale tylko i wyłącznie wówczas, gdy ze względu na jego wagę (przyjęto, że jest to ponad 36 kg), nie jest możliwe zapięcie go w żadnym, dostępnym na polskim rynku foteliku samochodowym. W takim wypadku musi być ono jednak przewożone na tylnym siedzeniu i zapięte trzypunktowym pasem bezpieczeństwa.

W rzeczywistości, w Polsce można obecnie spotkać foteliki homologowane dla dzieci ważących nawet 54 kg, więc z tego odstępstwa od reguły mogą korzystać naprawdę nieliczni. Niemniej jednak, w trosce o bezpieczeństwo swojej pociechy, i tak nie powinno się na nie powoływać – dziecko o wzroście poniżej 150 cm, zapięte jedynie zwykłymi pasami bezpieczeństwa, nie jest wystarczająco chronione!

Przewożenie trójki dzieci

cars.com

Drugi wyjątek stanowi, że dziecko w wieku powyżej 3 lat można przewozić na tylnym siedzeniu zapięte jedynie pasami, ale pod warunkiem, że w aucie znajduje się co najmniej trójka dzieci, spośród których dwoje podróżuje w fotelikach i w żaden sposób nie da się zamontować jeszcze jednego. W praktyce oznacza to, że powinno się skomponować zestaw trzech fotelików samochodowych, które zmieszczą się jednocześnie na tylnej kanapie, a dopiero wówczas, gdy z jakiegoś powodu (np. ze względu na niewielkie rozmiary auta) nie będzie to możliwe, zgodnie z prawem można zrezygnować z jednego fotelika. Tyle tylko, że przepisy przepisami, ale jedna z przewożonych pociech pozostanie bez ochrony!

W jakich jeszcze sytuacjach prawo zwalnia z obowiązku korzystania z fotelika?

Co ciekawe – a raczej kompletnie niezrozumiałe – dziecko nie musi być przewożone w foteliku podczas jazdy taksówką, pojazdem policji, straży miejskiej, a także środkiem transportu sanitarnego. Tymczasem przecież jazda tego typu pojazdami, jeśli chodzi o ryzyko doznania obrażeń podczas kolizji bądź wypadku, nie różni się choćby w najmniejszym stopniu od podróży każdym innym „zwykłym” samochodem.

Z fotelików samochodowych lub innych, dodatkowych urządzeń przytrzymujących nie muszą korzystać także te dzieci, które posiadają zaświadczenie lekarskie o przeciwwskazaniu do jazdy w takich zabezpieczeniach.

Fotelik a mandat – za co i w jakiej wysokości?

Niezależnie od tego, czy mowa o kierowcach aut osobowych, czy też samochodów ciężarowych, mandat za nieprzewożenie dziecka w foteliku samochodowym wynosi 150 zł i 6 punktów karnych. Niewykluczone jednak, że w najbliższym czasie kary te zostaną zwiększone – już w 2016 roku rozważano podniesienie wysokości mandatu za takie wykroczenie do 500 zł.

Oczywiście mandat karny można otrzymać nie tylko za brak fotelika, ale również za jego nieprawidłowe użytkowanie. Zabrania się np. przewożenia w nim na przednim siedzeniu dziecka, ustawionego tyłem do kierunku jazdy, jeśli pojazd wyposażony jest w aktywną poduszkę powietrzną.  Swoją drogą, ponieważ i tak bezpieczniej jest ulokować pociechę na tylnym siedzeniu (nie dotyczy to noworodków i niemowlaków), w miarę możliwości warto całkowicie zrezygnować z sadzania jej z przodu auta.

Dziecko w foteliku – ze względu na bezpieczeństwo, a nie w obawie przed mandatem

Jednak nie obawa przed karą finansową, ale troska o bezpieczeństwo i wygodę pociechy powinna skłaniać do usadzania jej w foteliku ochronnym. Nawet z pozoru niegroźna stłuczka może bowiem doprowadzić do trwałego kalectwa, a nawet śmierci dziecka, które nie podróżuje w foteliku. Co ważne, rezultaty badań prowadzanych przez takie organizacje jak AA Trust, ANWB czy OAMTC dowodzą, że właśnie granica ok. 150 cm wzrostu jest tą, od której zastosowanie specjalnego, dodatkowego siedzenia staje się niepotrzebne.

Dlatego też, zamiast śledzić ewentualne zmiany w przepisach, lepiej jest po prostu zapamiętać, że w foteliku samochodowym trzeba przewozić każde dziecko o wzroście poniżej 150 cm. I co więcej, trzeba w ten sposób przewozić go każdorazowo – zarówno jadąc do pobliskiego sklepu, jak i wyruszając w kilkusetkilometrową trasę (uwaga: rodzice dzieci będących w okresie niemowlęcym nie mogą zapominać, że zgodnie z zaleceniami pediatrów, powinny one spędzać w foteliku maksymalnie 2 godziny dziennie).

Jaki fotelik samochodowy wybrać?

autobytel.com

Zdecydowanie nie warto kupować w ciemno najdroższego modelu fotelika, bo najwyższa cena wcale nie musi iść w parze z jakością. Oczywiście nie można też przesadzać w drugą stronę – wybór pierwszego lepszego siedziska kiepskiej jakości, które na dodatek nie przeszło żadnych testów bezpieczeństwa, nie tylko nie zapewni maluchowi żadnej ochrony, ale jeszcze narazi go na dodatkowe zagrożenia.

Wybierając fotelik samochodowy trzeba kierować się wagą i wzrostem dziecka, a także – ale już w mniejszym stopniu – jego wiekiem. Producenci dzielą swoje produkty na kategorie wiekowo-wagowe, jednak z oczywistych względów, każdy rodzic powinien mieć na uwadze przede wszystkim wymiary swojej pociechy.

Ważne jest, aby główka dziecka usadzonego w foteliku nie wystawała poza jego obrys (chyba że mowa o większych, kilkuletnich pociechach – wóczas zasady są tutaj nieco inne, o czym będzie jeszcze mowa), a zapięcie siedziska było dostosowane do samochodu, w którym będzie ono przewożone. Oczywiście samo zapięcie musi przy tym spełniać wymagane normy bezpieczeństwa. Do tego warto jeszcze skupić się na kolorystyce, która powinna wyraźnie różnić się od tła tapicerki tak, aby kierowca zawsze dobrze widział swoją pociechę.

Który rodzaj fotelika samochodowego będzie odpowiedni?

Bez znajomości poszczególnych rodzajów fotelików samochodowych nie ma szans na wybór najlepiej dopasowanego do potrzeb malucha siedziska. Dlatego też poniżej przedstawiamy ich krótką charakterystykę, uwzględniająca podział na kategorie wagowo-wiekowe.

0-13 kg / do ok. 12. miesiąca życia

lifehack.org

To najważniejsza grupa fotelików samochodowych. Najważniejsza, ponieważ zadaniem zaliczanych do niej modeli jest zapewniać bezpieczeństwo tym maluchom, które dopiero co pojawiły się na świecie i nie mają jeszcze rozwiniętej umiejętności panowania nad swoim ciałem podczas jazdy – co jest szczególnie niebezpieczne przy hamowaniu i ruszaniu z miejsca.

O bezpieczeństwo dziecka troszczą się tutaj 3- lub 5-punktowe pasy, a także sama konstrukcja fotelika – mająca kształt kołyski – która umożliwia przewożenie malucha w bezpiecznej pozycji leżącej.

Tego typu foteliki samochodowe montuje się tyłem do kierunku jazdy. Zwykle można je też przymocować do wózka, za pomocą specjalnych adapterów. Wiele z nich pełni przy tym rolę nosidełka, a nawet bujaczka. Standardem jest też obecność elementów ułatwiających przewożenie noworodków: wałeczka osłaniającego główkę oraz wkładki wypełniającej lub redukcyjnej, której rolą jest zmniejszenie nadmiaru przestrzeni wokół dziecka.

9-18 kg / od 9. miesiąca do 4. roku życia

dziecko.trojmiasto.pl

Foteliki z tej kategorii montuje się przodem lub tyłem do kierunku jazdy. Przeważnie mają dwu- lub trzypoziomową regulację oparcia, co pozwala usadowić pociechę zarówno w pozycji siedzącej, jak i – umożliwiającej wygodną drzemkę – półleżącej. O bezpieczeństwo dziecka, w zależności od modelu, troszczą się 3- bądź 5-punktowe szelki lub specjalne barierki.

Za fotelikami z tego przedziału można rozglądać się oczywiście dopiero wówczas, gdy dziecko samodzielnie już siada, a przy tym waży nie mniej niż 9 kilogramów.

15-36 kg / od 4. do 12. roku życia

carkeys.co.uk

To trzecia i zarazem ostatnia – jeśli chodzi o kategorie główne – grupa fotelików samochodowych. Zaliczane do niej modele przeznaczone są dla najstarszych dzieci. Mówi się o nich, że są „szyte na miarę”, gdyż dzięki wielostopniowej regulacji wysokości zagłówka, można je łatwo dostosować do zmieniających się potrzeb rosnącej pociechy. Mają też wbudowane podłokietniki, zwiększające wygodę podróżowania. Nie posiadają żadnych dodatkowych zapięć – dziecko jest przypinane samochodowymi pasami bezpieczeństwa.

Foteliki uniwersalne

Poza trzema, wyżej wspomnianymi grupami głównymi (swoją drogą najbezpieczniejszymi – bo najlepiej dostosowanymi do wieku i rozwoju dziecka), wyróżnia się też kilka kategorii uniwersalnych fotelików samochodowych. Są to:

• 0-18 kg / od 1. miesiąca do ok. 4. roku życia,
• 9-25 kg / od 9. miesiąca do 6. roku życia,
• 9-36 kg / od 9. miesiąca do 12. roku życia.

Służą one znacznie dłużej, przez co są bardziej opłacalne od strony finansowej, niemniej jednak – ponieważ muszą odpowiadać potrzebom dzieci w różnym wieku i różnego wzrostu – nie zawsze zapewniają maksymalny poziom ochrony. Problem ze spełnieniem wymogów bezpieczeństwa mają przede wszystkim modele z przedziału 0-18 kg, których producenci, z oczywistych względów, nie są w stanie pogodzić potrzeb noworodków i już całkiem dużych kilkuletnich maluchów.

Siedziska samochodowe

Rodzice starszych pociech mają jeszcze większy wybór, ponieważ poza klasycznymi fotelikami samochodowymi, dostępna jest dla nich również oferta tzw. siedzisk samochodowych. W praktyce, urządzenia te nie gwarantują jednak wystarczającej ochrony – są prostymi konstrukcjami, montowanymi jedynie w celu posadzenia dziecka na odpowiedniej wysokości. Na odpowiedniej, czyli na takiej, przy której samochodowy pas bezpieczeństwa przechodzi przez jego miednicę i klatkę piersiową, a nie przez brzuch i szyję. Siedziska nie posiadają oparcia, ani żadnych innych, dodatkowych zabezpieczeń.

Na co zwrócić uwagę wybierając konkretny fotelik samochodowy? – praktyczne rady

Gdy już wiadomo, która kategoria wiekowa i wagowa będzie odpowiednia, przychodzi czas na rozejrzenie się za jakimś konkretnym modelem fotelika samochodowego. Oto najistotniejsze kwestie, na jakie należy zwrócić uwagę przyglądając się ich poszczególnym egzemplarzom.

Czy jest kompatybilny z naszym autem?

To rzecz absolutnie podstawowa. Wprawdzie każdy producent i każdy sprzedawca zapewnia, że jego produkty są kompatybilne ze wszystkimi samochodami, jednak w rzeczywistości niestety nie zawsze tak jest. Problemem są najczęściej zbyt krótkie lub zbyt długie pasy bezpieczeństwa, a także kąt nachylenia oparcia w aucie – niepozwalający na prawidłowe, stabilne przymocowanie fotelika.

Z powyższych względów zaleca się, aby przed zakupem fotelika przez Internet pojechać wraz ze swoją pociechą do sklepu stacjonarnego, tam dokładnie obejrzeć wybrany model, a później przymierzyć go jeszcze w aucie (przy okazji będzie można od razu przymierzyć dziecko do fotelika). Dobrze jest też poprosić sprzedawcę o zademonstrowanie sposobu montażu fotelika i zapinania w nim dziecka.

Czy można ustawić go w pozycji do spania?

Na tę kwestię powinni zwrócić uwagę zwłaszcza rodzice maluchów w wieku niemowlęcym. Chodzi tutaj po prostu o to, aby fotelik dało się ustawić pod kątem nieprzekraczającym ok. 30 stopni. Taka pozycja umożliwia bowiem bezpieczną drzemkę – na którą maluchy często nabierają ochoty przy dłuższych podróżach.

Jaką ma tapicerkę?

Materiał, z którego wykonano fotelik również w pewnym stopniu wpływa na komfort podróżowania pociechy. Powinien przepuszczać powietrze, a przy tym nie obcierać delikatnej skóry malucha. Dobrze sprawdzają się modele ze zdejmowanym poszyciem, które można w każdej chwili zdjąć i wyprać.

Czy łatwo go zdemontować?

Kupując fotelik samochodowy warto również upewnić się, czy w razie potrzeby będzie go można szybko i wygodnie wymontować z jednego auta i zainstalować w innym. Taką wygodę docenią zwłaszcza ci rodzice, którzy posiadają dwa lub więcej pojazdów. Swoją drogą, w takiej sytuacji dobrym rozwiązaniem będzie zamontowanie w użytkowanych samochodach tzw. bazy ISOFIX, pozwalającej na łatwy montaż i demontaż fotelika, bez użycia pasów bezpieczeństwa.

Jakie ma pasy bezpieczeństwa?

Najbezpieczniejsze foteliki to te z 5-punktowymi pasami bezpieczeństwa. Dają one bowiem gwarancję, że pociecha nie wypadnie z siedziska podczas gwałtownego hamowania czy innej niebezpiecznej sytuacji.

Niezależnie jednak od tego, czy mowa o 3- czy 5-punktowych pasach bezpieczeństwa, powinny być one zabezpieczone w sposób uniemożliwiający dziecku ich samodzielne rozpięcie. Muszą być też przy tym na tyle szerokie, żeby nie wpijały się w jego ciało.

Czy posiada dodatkowe systemy poprawiające bezpieczeństwo?

Praktycznie każdy producent fotelików samochodowych stosuje dodatkowe mechanizmy, zwiększające bezpieczeństwo podróżowania dziecka. Są to np. napinacze pasów, umożliwiające lepsze naciągnięcie pasa samochodowego, a co za tym idzie, poprawienie stabilności fotela; system SICT, czyli napełnione powietrzem poduszki boczne, które zmniejszają wielkość energii oddziałującej na dziecko podczas uderzenia w bok auta; system XP PAD, odprowadzający do ok. 30% energii z obszaru szyi podczas zderzenia czołowego.

Jaki jest największa wada wspomnianych rozwiązań? Rzadko kiedy występują one wszystkie jednocześnie w danym foteliku i trzeba wybierać, które z nich może okazać się najbardziej przydatne.

Jak wypadł w testach bezpieczeństwa i jakie posiada atesty?

W praktyce, najlepszym wskaźnikiem dla rodziców, którzy poszukują najbezpieczniejszego fotelika samochodowego, są wyniki uzyskane w testach bezpieczeństwa. Przeprowadzający je eksperci analizują wiele różnych parametrów, ale przeglądając poszczególne oferty fotelików, należy zwrócić uwagę przede wszystkim na otrzymane przez nie oceny końcowe (wahają się od 1 do 5, gdzie 5 jest oceną najwyższą).

Dobry fotelik to taki, który uzyskał co najmniej 3 punkty w niezależnych testach, a przy tym posiada odpowiednie atesty: pozytywną opinię Instytutu Zdrowia Dziecka, atest higieniczny PZH oraz europejskie certyfikaty bezpieczeństwa ECE R44-03 lub ECE R44-04.

Dokonując analizy jakościowej poszczególnych fotelików warto też zapoznać się z wynikami testów zderzeniowych, przeprowadzonych przez takie organizacje jak ADAC, ANWB czy AA Trust, które stosują surowsze, niż te obowiązujące w Europie, kryteria oceny. Poza oceną ogólną i bezpieczeństwa, podają one także ocenę łatwości montowania, obsługi czy czyszczenia fotelika.

Warto zapamiętać: jeśli producent nie chwali się, jakie wyniki w testach zderzeniowych uzyskał jego fotelik, to można mieć pewność, że były one kiepskie.

Nowy czy używany?

Chcąc zapewnić dziecku możliwie jak największe bezpieczeństwo podczas podróży, należy zaopatrzyć je w fotelik z pewnego źródła i najlepiej nie z „drugiej ręki”.

Dlaczego nie używany?

Jeśli chodzi o używane siedzisko, to nigdy nie można mieć pewności, w jaki sposób było użytkowane i – co gorsza – czy nie brało czasem udziału w jakimś wypadku. Trzeba pamiętać – zwłaszcza podczas przeglądania ofert na portalach aukcyjnych – żeby nie sugerować się wyłącznie wyglądem zewnętrznym fotelika. Czasem na zdjęciu wygląda on w porządku, a w praktyce posiada bardzo poważne zniszczenia (np. połamany styropian znajdujący się wewnątrz, mikropęknięcia na zaciskach, naruszoną konstrukcję), które dyskwalifikują go z użytku.

Swoją drogą starsze, kilkuletnie modele fotelików nie zapewniają już najwyższego poziomu ochrony. Nie jest tajemnicą, że technologia idzie do przodu i te dzisiejsze siedziska dla dzieci konstruuje się w zupełnie inny, korzystniejszy z punktu widzenia bezpieczeństwa, sposób.

Jeśli jednak mimo wszystko rozważane jest używany fotelik samochodowy, to warto go chociaż zakupić od zaufanej osoby, np. znajomego bądź kogoś z rodziny.

Uwaga na datę ważności

Wart podkreślenia jest fakt, że eksperci nie zalecają użytkowania fotelików samochodowych z grupy 0-13 kg i 9-18 kg przez okres dłuższy niż 5 lat, licząc od daty ich produkcji.  Po takim czasie materiały, z których je wykonano są już bowiem na tyle zużyte, że nie zapewniają maluchowi wystarczającego zabezpieczenia. Kwestia ta nie dotyczy modeli przeznaczonych dla starszych pociech, które odznaczają się znacznie dłuższym okresem żywotności.

Dlaczego nowy?

Zalety wynikające z zakupu nowego fotelika samochodowego są oczywiste. Przeglądając oferty „nówek” trzeba tylko upewnić się, czy pochodzą od oficjalnych dystrybutorów (potwierdza to obecność hologramu na foteliku), a także sprawdzić ich okresy gwarancyjne. Niektóre sklepy dają możliwość przedłużenia gwarancji, co może okazać się atrakcyjnym rozwiązaniem w przypadku zakupu fotelika z wyższych kategorii wiekowych, który w zamierzeniu ma być eksploatowany przez kilka lat.

Montaż fotelika samochodowego – jak i w którym miejscu?

which.co.uk

Jeśli chodzi o najbezpieczniejszą lokalizację dla fotelika samochodowego, to zdecydowanie wygrywa środek tylnej kanapy, który zapewnia maluchowi maksymalną ochronę podczas kolizji.

Montaż fotelika samochodowego w tym miejscu wymaga jednak obecności 3-punktowego samochodowego pasa bezpieczeństwa lub wspomnianego już systemu ISOFIX. Jeśli brakuje jednego lub drugiego, to warto ulokować fotelik za przednim siedzeniem pasażera. Taka lokalizacja zapewnia wygodny kontakt z dzieckiem, a także umożliwia łatwe wysadzenie go podczas postoju przy ruchliwej jezdni.

Sposoby montażu fotelika

Fotelik samochodowy można zamontować przy pomocy:

• samochodowych pasów bezpieczeństwa,
• systemu ISOFIX,
• pasa Top Tether.

Na system ISOFIX składają się dwa metalowe uchwyty montowane w aucie na stałe, w zgięciu tylniej kanapy, a także przymocowana do jej oparcia podstawa fotelika (tzw. baza). To właśnie dzięki takiemu mechanizmowi możliwy jest łatwy i wygodny montaż oraz demontaż fotelika – w tym celu wystarczy zatrzasnąć/otworzyć zamki łączące go z elementami auta.

ISOFIX zapewnia fotelikowi samochodowemu większą stabilność niż pasy bezpieczeństwa, co jest szczególnie ważne w przypadku modeli z wyższych kategorii wagowo-wiekowych. Redukuje przeciążenia oddziałujące na biodra, ramiona – a przede wszystkim – główkę dziecka, które pojawiają się wówczas, gdy fotelik kołysze się na bok.

Górny pasek mocujący (Top Tether) to trzeci punkt zamocowania dla tych fotelików, które bazują na systemie ISOFIX. Ma on na celu przeciwdziałać ewentualnemu obrotowi fotelika.

Obecnie na rynku dostępne są modele fotelików, w przypadku których możliwe jest jednoczesne zastosowanie każdego z wyżej wymienionych sposobów montażu. Jak łatwo się domyślić, zwykle plasują się one w ścisłej czołówce najbezpieczniejszych fotelików samochodowych.

Kiedy fotelik samochodowy trzeba wymienić na większy?

Na zakończenie warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną, nieco zaniedbywaną przez niektórych rodziców kwestię – moment wymiany fotelika samochodowego na większy. Tego wydatku zdecydowanie nie warto odkładać w czasie, ponieważ zbyt mały fotelik nie spełnia swojej funkcji, czyli po prostu nie zapewnia dziecku odpowiedniego bezpieczeństwa.

Oto sygnały świadczące o tym, że już czas na zmianę siedziska:

• waga dziecka przekracza dopuszczalny dla danego fotelika limit,
• głowa (dotyczy modeli z kategorii 0-13 kg) bądź linia oczu (dotyczy pozostałych fotelików) zaczyna wystawać powyżej górnej krawędzi oparcia fotelika,
• pasy nie dają się poprawnie zapiąć – są za krótkie lub przechodzą poniżej linii ramion.

Gdy tylko pojawi się choćby jeden z powyższych sygnałów – czas na zakup nowego fotelika.