Prawidłowa geometria kół wpływa nie tylko na komfort i bezpieczeństwo, ale też przyczynia się do przedłużenia żywotności poszczególnych elementów układu jezdnego. W jaki sposób mechanik ustawia koła naszego auta? Co powinno wzbudzić podejrzenia? I czy geometria kół jest tym samym, co ich zbieżność?
Zbieżność a geometria – rozróżnienie pojęć
Na początku zaznaczmy, że geometria kół to pojęcie nadrzędne w stosunku do zbieżności. Badając geometrię, sprawdzamy nie tylko zbieżność, ale też kąty pochylenia poszczególnych elementów zawieszenia pojazdu. Gdy zatem coś niepokoi nas w układzie kierowniczym, do mechanika udajemy się w celu ustawienia geometrii – a nie samej tylko zbieżności.
Geometria kół: elementy składowe badania
Geometria kół obejmuje szereg działań, które mają na celu ustalenie prawidłowej “postawy” naszego auta. Poniżej opisujemy najważniejsze czynności.
Zbieżność kół: odwrócona litera V
Zbieżność kół określa ich położenie względem siebie patrząc “od góry”. To także ten parametr, który można oszacować gołym okiem, bez konieczności zdejmowania kół. Koła skierowane względem siebie do wewnątrz (w kształcie odwróconej litery V) mają dodatnią zbieżność kół, zaś odwrotnie – ujemną.
W większości nowoczesnych aut z zawieszeniem opartym na wahaczach koła na osi skrętnej posiadają wartości minimalnie dodatnie. Z tyłu optymalna jest pozycja zerowa – koła powinny stać równolegle względem siebie.
Kąt nachylenia kół: pozytyw i negatyw
Kolejnym pojęciem wchodzącym w skład geometrii jest kąt nachylenia kół. I ten parametr można ocenić samodzielnie, patrząc na pojazd od przodu. Również tutaj możemy mieć do czynienia z wartościami dodatnimi (“pozytyw” – częsta przypadłość fiatów 126p) lub ujemnymi (“negatyw”, popularny np. w “zglebionych” autach tuningowych).
Podobnie jak zbieżność, również prawidłowy kąt nachylenia zależny jest od danej osi. Koła skrętne zazwyczaj stoją w lekkim negatywie, zaś koła na osi sztywnej powinny mieć wartość zerową. Wynika to z faktu, iż na przednią oś działać będą siły atakujące ją pod różnymi kątami – z tego względu minimalnie ujemna wartość nachylenia kół jest optymalnym rozwiązaniem.
Kąty sworznia zwrotnicy: nachylenie i wyprzedzenie
W ramach geometrii kół określa się także kąt nachylenia sworznia łączącego wahacz ze zwrotnicą. Jego wartość określa się poprzez ustalenie kąta pomiędzy sworzniem zwrotnicy a prostą przeprowadzoną przez koło w płaszczyźnie pionowej. Punkt wzajemnego przecięcia osi pochylenia koła oraz osi sworznia określa tzw. promienia zataczania. Jeśli punkt ten leży poniżej osi jezdni, mamy do czynienia z ujemnym promieniem, odwrotnie zaś – dodatnim.
Ostatnim parametrem wchodzącym w skład geometrii kół jest kąt wyprzedzenia (lub opóźnienia) osi sworznia zwrotnicy, będący kątem między osią sworznia zwrotnicy a prostą przebiegającą przez średnicę koła prostopadle do jezdni. Z wyprzedzeniem mamy do czynienia w sytuacji, gdy punkt przecięcia osi sworznia z jezdnią znajduje się przed punktem, w którym opona styka się z podłożem. Odwrotne umiejscowienie tych punktów skutkuje opóźnionym kątem wyprzedzenia.
Nieprawidłowa geometria kół – najczęstsze objawy
Każda z właściwości wchodzących w skład geometrii kół wpływa zarówno na właściwości jezdne naszego auta, jak też bezpieczeństwo prowadzenia i zużycie poszczególnych części. Nieprawidłowo ustawiona geometria może objawiać się m.in.:
- zwiększonym oporem kierownicy przy skręcaniu,
- opóźnioną reakcją na ruchy kierownicą,
- “ściąganiem” auta w trakcie jazdy,
- stukami w zawieszeniu (zużyte sworznie wahaczy),
- luzem na kierownicy (zużyta końcówka drążka kierowniczego)
- piszczeniem opon przy skręcaniu,
- szybszym ścieraniem opon po zewnętrznej stronie, które jest wynikiem większych sił oddziałujących na poszczególne koła,
- zwiększonym zużyciem paliwa,
- niespodziewanym zachowaniem samochodu (np. wpadnięciem w poślizg, nagłym opuszczeniem toru jazdy itp.).
Badanie geometrii minimum raz w roku
Badanie geometrii kół należy do podstawowych działań, które zapewniają optymalne warunki korzystania z pojazdu. Jako że zawieszenie w nowoczesnym aucie należy do najszybciej zużywających się układów (duża ilość elementów gumowych), większość ekspertów zaleca badanie geometrii minimum co rok. Badanie geometrii jest też niezbędne po samodzielnych naprawach elementów zawieszenia – na przykład po wymianie końcówki drążka kierowniczego.
Jeśli zatem zauważymy któryś z powyższych objawów, trzeba niezwłocznie wybrać się do specjalistycznego warsztatu. Wówczas mechanik przyjrzy się elementom podwozia, w razie konieczności regulując ich zestrojenie za pomocą m.in. długości drążków kierowniczych czy też śrub na wahaczu.
Ile kosztuje ustawienie geometrii kół?
Koszt badania geometrii kół jest uzależniony od stopnia zaawansowania układu zawieszenia. W nowoczesnych autach z górnej półki może on dojść nawet do kilkuset złotych, ale zazwyczaj za badanie i ustawienie geometrii kół zapłacimy nie więcej niż 200 zł. Cenę może jednak podbić – i to dość znacznie – wymiana zużytych elementów, które na słabych drogach zużywają się w szybkim tempie.